in het blad OK operationeel verscheen van mij in het juli nummer een column
menselijk communiceren op het OK-complex
De leden van een operatie of anesthesie team zijn goed opgeleide professionals, getraind voor routine werkzaamheden en voorbereid om in onverwachte situaties adequaat te kunnen reageren. Een dergelijk team is tijdens een operatie een klein ‘systeem’ met zijn eigen hiërarchie en wetten, iedereen heeft zijn eigen plaats, taak en verantwoordelijkheden. Hierbij hoort ook een functionele communicatievorm, waarbij het vooral zal gaan om mededelingen over observaties en opdrachten. Buiten de operaties om, als zo’n strakke hiërarchie niet meer nodig is, zouden de verhoudingen en onderlinge betrokkenheid zich weer moeten aanpassen, normaliseren. Dat blijkt moeilijk, hoe vanzelfsprekend het ook lijkt. Als een ingreep goed is verlopen dan wordt dat normaal gevonden, het is immers je werk. Het voelt ongemakkelijk om uit spreken dat een complexe operatie alleen kon lukken omdat iedereen zijn taak verstond. Het is niet makkelijk om complimenten te geven of te ontvangen. Ook een oudere, ervaren chirurg blijft dezelfde behoefte aan erkenning houden als de beginnend assistente of meekijkende coassistent.
Een jonge chirurge die ik begeleidde wist haar onzekerheid perfect te camoufleren. Het hielp haar zelfvertrouwen enorm toen een ervaren ok-assistente spontaan tegen haar zei dat ze het heel goed deed.
Als het bij een ingreep mis gaat dan wordt de procedure nog eens door genomen, maar soms gaan dingen mis zonder dat er iets fout was gedaan. Delen van teleurstelling of een verdrietige gevoel na zo’n moment is een normale menselijke behoefte. Dat samen erover hebben helpt om dit zware werk vol te houden, maar het is ook zoveel fijner omgaan met elkaar. Onze menselijke, kwetsbare kant laten zien betekent niet dat we ons gezag kwijtraken, onze plaats in het systeem verliezen.
Jaren gelden werd ik op een avond met spoed geroepen bij een puber die een legostukje had geaspireerd. Met de starre scoop, onder narcose, zou ik het wieltje er uithalen. Ik was net klaar met de opleiding en eigenlijk had ik zoiets nooit eerder gedaan. De scoop werd ingebracht en nu kwam het moment waarop ik wieltje moest pakken. Mijn hand trilde zo erg dat ik de lange tang onvoldoende onder controle kon krijgen om die in de scoop te brengen. De OK- assistente zag dat en legde haar hand op mijn arm en zei zachtjes, zodat alleen ik het hoorde: ’ rustig maar, je kunt het’. En het ging goed.
Daarna heb Ik haar niet bedankt of verteld hoe haar woorden mij door dit moeilijke moment hadden geholpen. Ik ging snel van de OK weg, omdat ik me schaamde dat ze had gezien hoe onzeker en onervaren ik nog was. Dat had ik anders moeten doen!
We hebben allemaal onze vreugdes en verdriet, en die zijn niet weg als het operatie schort aangaat, ook al zijn we op dat moment in staat om te doen wat er van ons verwacht wordt. Het geeft zoveel meer plezier in het werk als die andere kanten van ons ook gezien kunnen worden .Dat zijn geen ‘softe’ leuter momenten maar even oprechte aandacht voor elkaar. Bedenk dat wat jou goed doet de ander waarschijnlijk ook nodig heeft. Laten we om te beginnen niet meer over elkaar roddelen. In een emotioneel veilige werkomgeving past zorg voor elkaar en ruimte voor emoties. Hoe onwennig dit ook is..